Het veertiende Typosium van Initiaal, de alumni-organisatie van het Plantin Instituut voor Typografie, spreekt over de oorsprong en de toekomst van het schrift, lezen en leesbaarheid, en verrassende typografiek.
Op zaterdag 31 augustus 2019 spreken we af in het Mediahuis op de Linkeroever, samen met kalligraaf en kunstenaar Brody Neuenschwander, ontwerpend onderzoekster Ann Bessemans en performer Titi Zaadnoordijk. Natus Verbaenen is dit jaar onze prentenmaker.

Brody Neuenschwander is een kalligraaf en tekstkunstenaar. Het woord kalligrafie roept associaties op met monniken en scriptoria. Bereid u voor op een verrassing want Neuenschwanders werk reikt van kalligrafie op papier en canvas over beelden in gelaserd metaal, gips of glas tot textiel, film, video-installaties en zelfs live performances.

In zijn werk toont hij een diepgaande interesse voor de verschillende betekenissen in visuele taal, waarbij hij onophoudelijk experimenteert met de vormen en beelden in onze schriftcultuur, en daarbij constant balanceert op het scherp van de snee tussen woord en beeld. Schrijven beperkt zich bij Brody Neuenschwander nooit tot papier; het vindt even gemakkelijk zijn weg op canvas, op architectuur als op de menselijke huid. Het intrigeert hoe hij het geschreven woord van een kleine, zelfs intieme grootte vertaalt naar monumentale ruimtes. Hoewel hij voortdurend nieuwe vormen en technieken in zijn schrijven gebruikt, blijft zijn eigen signatuur daarin steeds aanwezig.

Brody Neuenschwander woont en werkt in Brugge. Onder meer de Amerikaanse, Britse en Belgische overheid zijn klanten van hem, naast de universiteit van Princeton, modeontwerper Dries Van Noten, productontwikkelaar Marcel Wanders, het Rijksmuseum in Amsterdam, en privé-verzamelaars wereldwijd.
Zijn samenwerking met de Britse filmmaker Peter Greenaway beslaat 25 jaar, waarbij hij de kalligrafie en tekstkunst verzorgde voor film als Prospero’s Books, en The Pillow Book en voor opera’s als Writing to Vermeer, Columbus en Writing on the Water.

Prof. dr. Ann Bessemans (1983) is een bekroond grafisch ontwerpster, die werkzaam is als leesbaarheidspecialist binnen haar eigen opgerichte onderzoeksgroep READSEARCH, een onderzoeksgroep binnen PXL-MAD School of Arts en Universiteit Hasselt. Aan hetzelfde instituut doceert ze eveneens typografie en letterontwerp aan bachelors en (internationale) masters.

Voor haar projecten (zoals visuele prosodie) ontving Ann van Microsoft Advanced Reading Technologies (Seattle, USA) verschillende beurzen. In september 2015 eindigde Ann als finalist in het New Scientist Wetenschapstalent 2015, een zoektocht naar toptalenten in Vlaamse en Nederlandse Universiteiten. In april 2016 werd Ann Bessemans verkozen als lid van de Jonge Academie waarbinnen ze werkzaam is binnen verschillende werkgroepen en waar ze van 2017-2019 ook een (verkozen) bestuursmandaat opnam binnen de werkgroep Kunst en Wetenschap.
Twee interviews met haar: hier en hier.

Daarnaast heeft Ann ­Bessemans meegewerkt aan een Europees COST project in verband met lees­ergonomie, om de – stagnerende – evolutie van lezen in het digitale tijdperk terug te dringen.
Internationaal is Ann een ­geziene gast op (interdisciplinaire) conferenties, waaraan zij regelmatig bijdragen levert (papers, lezingen, workshops), die door collega’s gewaardeerd worden. Ann is alumna van de Expert class Type Design.

Titi Zaadnoordijk (1960) hield als kind al van tekenen en schrijven. Ze maakte haar eerste linoleumdruk toen ze 11 jaar was: een appeltje in 3 kleuren.
Later ging ze biologie studeren, omdat ze niet durfde te zeggen dat ze eigenlijk kunst wilde.

Gelukkig vond Titi toen toch snel de moed om haar hart te volgen, ze werkte heel hard en werd kunstenaar. Later ook nog dichter en performer.

Al heel vroeg in haar loopbaan vond Titi haar eigen thematiek en vorm: ze pelt de buitenkant, de uiterlijkheden en de opsmuk af, waarna de essentie overblijft. Titi is niet uit op vernieuwing, maar op verdieping. Zij volgt een eeuwenoude traditie van kunstenaarschap, om steeds meer meester te worden over haar eigen signatuur. Titi werkt aan een oeuvre.

Zelfkennis en eerlijkheid brengen humor en relativering. Voor de kijker zijn haar figuren weer beschouwers. In hun gevoeligheid en aandacht werken ze troostend. Titi’s werk geeft moed.

Het ruisen van de over elkaar schurende lithostenen, de kleurverandering van de opdrogende steen, het aanmaken van inkt en het manipuleren van het vette potlood, het gekras van onder het mes wegschavende inktdeeltjes zijn net zoals het trekken van de drukinkt en het knarsen van de lithopers onderdeel geworden van zijn altijd blijvende liefde voor de steendruk.

In dit reisverslag zijn we getuige zijn van het traject dat de drie grote schrifttradities – de Chinese, Arabische en Latijnse – volgden. Die trajecten zijn heel verschillend. Zo werd de Latijnse kalligrafische cultuur fel gehinderd door het dure en moeilijk te produceren perkament. Het papier is een Chinese uitvinding maar de Arabische kalligrafie kon evenzeer het papier gebruiken. De filmploeg onderzocht ook de snelheid van het schrijven, of waarom de boekdrukkunst met losse letters in de Chinese cultuur ontstond.
De documentaires komen in de lente van 2020 op Canvas.

• 10.00 u. Ontvangst met koffie en zoetigheid
• 10.20 u. Welkomstwoord
• 10.25 u. Brody Neuenschwander | Kalligrafie tussen grafittikunst en Duchamp
• 11.25 u. Brody Neuenschwander | De oorsprong en de toekomst van schrijven
• 12.25 u. Voorstelling twaalfde typosiumprent door Natus Verbaenen
• 12.40 u. Lunch
• 13.50 u. Ann Bessemans | Ontwerpend onderzoeker met passie voor typografie
• 14.50 u. Pauze
• 15.00 u. Titi Zaadnoordijk | Beeldend kunstenaar, dichter en performer
• 16.00 u. Afsluiting

Typosium XIV gaat door op 31 augustus 2019, in het Mediahuis, Katwilgweg 2 in 2050 Antwerpen (Google maps).
Inschrijven kan via het formulier hieronder.
De deelname bedraagt
ofwel € 50 voor toegang inclusief lunch;
ofwel € 105 voor toegang inclusief lunch én de twaalfde typosiumprent.

Wie zich al aansloot bij Plantinia als PlantinGezel of PlantinGenoot krijgt € 10 korting.

Met de steun van

Initiaal ontvangt dankbaar de steun van Mediahuis, Uitgeverij/drukkerij/boekhandel Peeters, Uitgeverij Lannoo, Drukkerij Mostert en Van Onderen, Uitgeverij Koninklijke Brill, drukkerij Elep, Plantin Instituut voor Typografie en Museum Plantin-Moretus.